- Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów?
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest zapalną chorobą reumatyczną. Choroba ta obejmuje nie tylko stawy, ale wraz z postępem również organy wewnętrzne organizmu. Zalicza się ją do chorób autoimmunologicznych razem z takimi chorobami jak m. In. stwardnienie rozsiane, cukrzyca typu I, łuszczyca.
Przyczyny choroby nie są znane. Wiadomo jednak, że z niewyjaśnionych przyczyn układ odpornościowy atakuje własne komórki.
Jest to choroba dawniej znana pod nazwą gościec przewlekły postępujący (gpp).
- Jakie są pierwsze objawy choroby?
Zazwyczaj jest to utrzymujący się przez dłuższy okres bez wyraźnej przyczyny obrzęk i ból stawu.
- Jakie jeszcze objawy powinny nas zaniepokoić?
Niepokojące powinno być stałe zmęczenie nie ustępujące nawet po wypoczynku czy na urlopie. Takim objawem może być niezamierzona utrata masy ciała, a także utrzymujące się stany podgorączkowe.
- Kto może zachorować na RZS?
Na RZS może zachorować każdy w każdym wieku. Zazwyczaj jednak w większości chorują kobiety,
a szczyt zachorować przypada na 40-50 rok życia. Rozwój choroby może wiązać się ze zmianami
w gospodarce hormonalnej organizmu.
- Jak się diagnozuje RZS?
Lekarz zazwyczaj zbiera wywiad dotyczący objawów, a następnie zleca badania. Są to zazwyczaj badania z krwi takie jak morfologia, OB. Lekarz znający pacjenta już na tym etapie może podejrzewać chorobę i skierować do dalszej diagnostyki. Obecnie wprowadza się do diagnostyki lekarza POZ test przesiewowy dla pacjenta i test przesiewowy dla lekarza. Ponadto zaleca się, aby lekarz POZ wykonał proste badanie fizykalne, jakim jest test ścisku – lekarz ściska palce dłoni pacjenta, sprawdzając czy występuje tkliwość (bolesność) stawów na dotyk i uścisk.
- Czy wykrycie tzw. czynnika reumatoidalnego we krwi oznacza RZS?
Nie. Jest to badanie pomocnicze. Czynnik reumatoidalny (RF) występuje również u osób zdrowych. Istnieje również odmiana RZS, w której czynnik reumatoidalny nie występuje – tzw. RZS seronegatywny.
- Lekarz poz kieruje mnie do ortopedy? Co zrobić, aby skonsultował mnie reumatolog?
Najlepiej zgłosić się do przychodni biorącej udział w projekcie. Można również poprosić o skierowanie do reumatologa, ale kolejki są na tyle długie, że traci się najlepszy czas do rozpoczęcia terapii (pierwsze 3 miesiące). Można również skorzystać z konsultacji prywatnie – są to pieniądze zainwestowane
w zdrowie.
- Czy mając zdiagnozowane RZS, mogę palić papierosy?
Badania pokazują, że palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia choroby. U osób już chorujących choroba przebiega bardziej ostro i szybciej postępuje ograniczając sprawność.
- Lekarz przepisał mi metotreksat. W ulotce jest napisane, że jest to lek onkologiczny i ma duże działania uboczne. Czy jest to lek na pewno dla mnie?
Metotreksat jest lekiem modyfikującym przebieg choroby. Lek do reumatologii został przeniesiony
z onkologii z uwagi na dobre wyniki leczenia m. in. w RZS. Dawki stosowane w reumatologii są dużo mniejsze, a więc i działania niepożądane są też mniejsze. Zazwyczaj są to dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Należy pamiętać, że lek przyjmuje się tylko raz w tygodniu.
W razie wątpliwości należy dopytać się lekarza.
- Lekarz do metotreksatu dołączył leczenie sterydami (glikokortykosteroidami). Dlaczego?
Czy mam się obawiać tej terapii?
Obecnie glikokortykosteroidy są stosowane w możliwie najkrótszym czasie i ich dawka jest zmniejszana pod kontrolą lekarza. Leki te pozwalają na wyciszenie objawów choroby do momentu działania leków modyfikujących przebieg choroby. Zaczynają działać dopiero po kilku tygodniach od rozpoczęcia terapii.
- Czy w RZS powinno się ograniczać aktywność fizyczną?
Aktywność fizyczna jest niezbędna do utrzymania sprawności organizmu, a więc szczególnie wskazana dla chorych na RZS. Jedynie w okresie dużych dolegliwości stawowych należy zmniejszyć intensywność ćwiczeń. Brak aktywności powoduje trudne do odwrócenia przykurcze mięśni.
- Czy jest dieta polecana dla chorych na RZS?
Powinno się stosować dietę przeciwzapalną bogatą w owoce i warzywa. Spożycie mięsa zwłaszcza czerwonego powinno być ograniczone do minimum. Dieta powinna być bogata w tłuste ryby dostarczające organizmowi kwasy omega-3. Niekorzystne dla zdrowia są wszelkiego rodzaju słodycze. Powinny być wybierane produkty nieprzetworzone. Właściwy wybór zapewnia czytanie składników na etykietach a im lista jest krótsza, tym produkt zdrowszy.
- Czy RZS prowadzi do niepełnosprawności?
Wcześnie wykryte RZS i od początku właściwie leczone pozwala na powstrzymanie, a przynajmniej
na spowolnienie, postępu choroby. Ważna jest współpraca z lekarzem i wzajemne zaufanie. Samodzielne odstawianie leków, które powinno się brać stale lub zmniejszanie ich dawek bez konsultacji z lekarzem może zaostrzyć przebieg choroby, powodując nieodwracalne zmiany
i ograniczenie sprawności.
- Co będzie, jeżeli terapia okaże się nieskuteczna?
W chwili obecnej ze względu na stały i szybki postęp medycyny, lekarz ma cały wachlarz opcji
do wykorzystania. Samych klasycznych leków modyfikujących przebieg choroby ma kilka, które przy jednoczesnym podawaniu mogą zwiększyć swoją skuteczność. W przypadku agresywnego przebiegu choroby, lekarz ma do dyspozycji leki biologiczne stworzone przy wykorzystaniu biotechnologii.
Są to również leki modyfikujące przebieg choroby. Podobnie jak wchodzące obecnie do terapii leki syntetyczne celowane.
W obecnej sytuacji brak możliwości skutecznego leczenia dla pacjenta został znacząco zminimalizowany.
- Co mam zrobić, kiedy mam wątpliwości co do leczenia?
Należy szczerze przedstawić swoje wątpliwości lekarzowi. Jeżeli komunikacja z lekarzem nie będzie zadowalająca powinno się zmienić lekarza. W przypadku choroby przewlekłej współpraca na linii lekarz-pacjent jest podstawą skutecznego leczenia.
Opracowała Jolanta Grygielska na podstawie pytań i odpowiedzi ze spotkań edukacyjno-informacyjnych w NIGRiR