Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS – ICD10: M05, M06) to przewlekła układowa choroba tkanki łącznej o podłożu immunologicznym, która charakteryzuje się zapaleniem przeważnie symetrycznych stawów, głównie drobnych stawów rąk i stóp. Bólom i obrzękom stawów towarzyszy sztywność poranna stawów. Chorobie mogą towarzyszyć też objawy ogólne, takie jak: stany podgorączkowe, bóle mięśni, uczucie zmęczenia, brak łaknienia, utrata masy ciała.
Na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) trzy razy częściej chorują kobiety, a zatem każda kobieta z dolegliwościami stawowymi ma statystycznie większe prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę. Szczyt zachorowalności przypada na 4-5 dekadę życia, ale zachorować można w każdym wieku od 17 r. życia do późnej starości. Częstość występowania RZS w Polsce wynosi ok. 0,9% populacji ludzi dorosłych.
Etiologia RZS nie jest dotychczas wystarczająco poznana, a w patogenezie tego schorzenia odgrywają rolę takie czynniki, jak: zakażenia, czynniki genetyczne i środowiskowe (np. palenie tytoniu) czy promienie ultrafioletowe.
Charakterystyczne dla RZS jest występowanie symetrycznie bólu i obrzęków najczęściej drobnych stawów rąk i stóp. Obrzęki mają charakter stały. W początkowym okresie choroby jednak zmiany mogą dotyczyć pojedynczych stawów. W RZS ważnym objawem jest tzw. sztywność poranna, która pojawia się po przebudzeniu i ustępuje po krótszym lub dłuższym okresie czasu. Czas trwania sztywności porannej uzależniony jest od aktywności choroby, ale w przeciwieństwie do choroby zwyrodnieniowej stawów rąk trwa dłużej niż 30 minut.
W RZS ból stawów znacznie nasila się pod wpływem ucisku zajętego stawu. Sam ból nie jest podstawą rozpoznania choroby zapalnej stawów – towarzyszyć mu powinien obrzęk. Przy ucisku stawu wyczuwalny jest wysięk ewentualnie przerost błony maziowej.
Ponadto obserwuje się występowanie zmian ogólnoustrojowych (stany podgorączkowe, bóle mięśni, uczucie zmęczenia, brak łaknienia, utrata masy ciała).
W RZS ból stawów znacznie nasila się pod wpływem ucisku zajętego stawu. Sam ból nie jest podstawą rozpoznania choroby zapalnej stawów – towarzyszyć mu powinien obrzęk. Przy ucisku stawu wyczuwalny jest wysięk ewentualnie przerost błony maziowej.
Ponadto obserwuje się występowanie zmian ogólnoustrojowych (stany podgorączkowe, bóle mięśni, uczucie zmęczenia, brak łaknienia, utrata masy ciała).
Jak najwcześniejsze rozpoznanie i ustalenie optymalnego leczenia 3-krotnie zwiększa u chorego szanse na uzyskanie remisji.
Wykazano, że optymalny czas od wystąpienia pierwszych objawów zapalenia stawów do ustalenia rozpoznania RZS i włączenia leczenia powinien wynosić od 6 do 12 tygodni a czas na uzyskanie remisji od 3 do 6 miesięcy.
Podstawą w leczeniu RZS są klasyczne leki modyfikujące przebieg choroby (kLMPCh) takie jak metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna, chlorochina i hydroksychlorochina. Lekiem pierwszego rzutu jest metotreksat. Glikokortykosteroidy powinny być stosowane tylko, na początku choroby w najmniejszych dawkach dziennie w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy.
Uzupełniająco stosuje się rehabilitację, leczenie radioizotopowe oraz operacyjne.
Reumatoidalne zapalenie stawów może rozpoczynać się obrzękiem kilku stawów i najczęściej pierwszym lekarzem, który stawia podejrzenie choroby reumatycznej jest internista lub lekarz rodzinny; nierzadko też czyni to ortopeda.
Wykazano, że optymalny czas od wystąpienia pierwszych objawów zapalenia stawów do ustalenia rozpoznania RZS i włączenia leczenia powinien wynosić od 6 do 12 tygodni a czas na uzyskanie remisji od 3 do 6 miesięcy.
Podstawą w leczeniu RZS są klasyczne leki modyfikujące przebieg choroby (kLMPCh) takie jak metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna, chlorochina i hydroksychlorochina. Lekiem pierwszego rzutu jest metotreksat. Glikokortykosteroidy powinny być stosowane tylko, na początku choroby w najmniejszych dawkach dziennie w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy.
Uzupełniająco stosuje się rehabilitację, leczenie radioizotopowe oraz operacyjne.
Reumatoidalne zapalenie stawów może rozpoczynać się obrzękiem kilku stawów i najczęściej pierwszym lekarzem, który stawia podejrzenie choroby reumatycznej jest internista lub lekarz rodzinny; nierzadko też czyni to ortopeda.