Badania laboratoryjne wykorzystywane do ustalenia rozpoznania RZS.
W podstawowych badaniach laboratoryjnych stwierdza się z reguły podwyższone wartości OB i/lub CRP. W przypadku agresywnego przebiegu choroby w morfologii krwi może występować podwyższona liczba płytek krwi oraz niedokrwistość zapalna (niedokrwistość chorób przewlekłych z obniżeniem żelaza w surowicy, zmniejszona zdolność jego wiązania, prawidłowy lub zwiększone stężenie ferrytyny). Pozostałe wyniki badań mogą być prawidłowe. Ważne jest oznaczenie obecności charakterystycznych dla RZS autoprzeciwciał: czynnika reumatoidalnego w klasie IgM (RF) oraz przeciwciał anty CCP (przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi).
Bardziej swoiste dla RZS są przeciwciała anty- CCP. Obecnie przeciwciała anty CCP uważa się za marker wczesnego RZS (ich obecność na kilka lat może wyprzedzać pojawienie się objawów tej choroby). RF i anty CCP wykrywane jest u ok. 70% chorych na RZS.
Brak RF i anty-CCP nie wyklucza rozpoznania RZS! ale ich obecność ułatwia rozpoznanie.
Uwaga !
Często mylone są objawy choroby zwyrodnieniowej i RZS. Mogą też współistnieć oba te schorzenia. Należy pamiętać, że w RZS nigdy nie są zajęte stawy międzypaliczkowe dalsze, w przeciwieństwie do zmian zwyrodnieniowych.
W chorobie zwyrodnieniowej dolegliwości bólowe nie są uzależnione od pory dnia, początkowo pojawiają się w czasie ruchu, obciążania stawu i ustępują w spoczynku, w bardziej zaawansowanej chorobie mogą nasilać się rano, z uczuciem sztywności porannej, która jest odczuwana przez chorego krócej w RZS i nie przekracza pół godziny. Bólom stawów rąk towarzyszyć może ich drętwienie lub mrowienie, bardziej nasilone w godzinach nocnych a związane z współistnieniem zmian zwyrodnieniowych w odcinku szyjnym kręgosłupa. W chorobie zwyrodnieniowej stawy rąk mogą ulec zniekształceniu i poszerzeniu. W badaniach laboratoryjnych nie obserwuje się podwyższenia wartości OB i CRP i nie wykrywa się obecności przeciwciał anty-CCP. (Fot. 1, Ryc 1.).
Fotografia 1.
Zmiany w stawach rąk w przebiegu RZS i choroby zwyrodnieniowej
Reumatoidalne zapalenie stawów Choroba zwyrodnieniowa
Rycina 1.
Najczęściej zajęte stawy rąk w przebiegu RZS i choroby zwyrodnieniowej.
Reumatoidalne zapalenie stawów Choroba zwyrodnieniowa
Badania obrazowe wykonywane w celu potwierdzenia RZS.
Aktualnie w kryteriach rozpoznania RZS nie ma badań obrazowych!
Podczas diagnostyki pacjenta w Ośrodku Wczesnej Diagnostyki wykonuje się badanie RTG klatki piersiowej, dłoni i stóp oraz badanie ultrasonograficzne stawów (USG). Badania te zleca lekarz reumatolog podczas pierwszej wizyty w Ośrodku Wczesnej Diagnostyki.